♥ یادداشت های مفید ♥

♥ باشگاه علمی تخصصی یوگا پرنده آزاد ♥

♥ معرفی رفلکسولوژی یا بازتاب شناسی :

بازتاب شناسی یا رفلكسولوژی یك هنر ظریف و شكلی از درمانهای شفابخش طب كل نگر است و نباید آنرا با ماساژ كف دست و پا اشتباه گرفت بلكه یك نوع فشار درمانی ویژه و معین می باشد. این رشته یك تكنیك قدیمی است و براین اساس پایه‌ریزی شده كه نقاط بازتابی (رفلكس) در روی كف دستها و پاها وجود دارند كه با هر قسمت بدن اعم از عضله، عصب، غده و استخوان مطابقت دارند و فشار روی این نقاط تورم یا احتقان را از بین می‌برد و به آرامش اعصاب كمك می‌كند و این آرامسازی اعصاب هم به نوبهٔ خود انقباض عروقی را كاهش می دهد بطوریكه خون و جریان عصبی با آزادی (راحتی) بیشتری جریان می یابند و در نتیجهٔ بهبود جریان خون، سموم نیز از بدن خارج می‌شوند.

♥ فلسفه رفلکسولوژی :

عدم تعادل بدن در طول جریان زندگی روزانه می‌تواند سبب شود كه پیامهای عصبی در هر جای بدن مسدود (بلوكه) گردند و این بدان معنی است كه سرعت حركت پیام های عصبی به عضلات، اعضاء و غدد بدن تا حدودی كند می‌شود . دانش رفلكسولوژی در جهت رفع این انسداد مسیرها و بهبود ارتباطات عصبی عمل می‌كند. همچنین آزادسازی اندورفین ها را در بدن افزایش می دهد و موجب افزایش سلامتی و نشاط و "احساس خوب بودن" در فرد می‌گردد.

 

غالباً رفلكسولوژی را روی كف پا انجام می دهند، لیكن روی كف دست هم كاربرد دارد. تقریباً در كف هر پا 7200 پایانهٔ عصبی وجود دارد. همچنین هر پا شامل 26 استخوان كوچك، 114 لیگامان و 20 عضله می‌باشد كه توسط بافت همبند، عروق خونی و اعصاب به همدیگر متصل گشته و توسط پوست پوشیده شده‌اند. این اجزاء با دقت بسیار عالی با یكدیگر سازگار شده اند و این ساختمان پیچیده روی دو قوس اصلی تعادل یافته است. قوس اول از پاشنه پا تا قاعده انگشت كوچك و قوس دوم از پاشنه پا تا انگشت بزرگ (شست) امتداد می یابد.

پاشنه پا قسمتی است كه فشار وزن بدن ما را تحمل می‌كند و توسط لایه‌های محافظت كنندهٔ چربی برای جلوگیری از اصطكاك در بین استخوانها، در هر قدمی كه بر می داریم، عایق‌كاری شده است. كف دست نیز كه مركب از 27 استخوان می‌باشد ممكن است در رفلكسولوژی مورد استفاده قرار گیرد (دست ها و پاها نیمی از استخوان های بدن را شامل می شوند).
در طب شرقی، نظیر طب فشاری (Acupressure) و طب سوزنی (Acupuncture) دریافته‌اند كه انرژی حیاتی یا پرانا یا Chi از میان مریدین ها یا مسیرهای انرژی جریان می یابد و از مجموع 12 مریدین اصلی ، 6 عدد آنها در كف پا یافت می‌شود.

در رفلكسولوژی ، اعتقاد بر این است كه پاها "macrocosm" یا یك نقشه كوچك از كل بدن هستند .یعنی تمام اعضاء و قسمت های مختلف بدن روی آنها منعكس شده‌ و نظم و ترتیب قرار‌گیری بخشهای بدن روی كف پاها دقیقاً مشابه نظم و ترتیب قرارگیری آنها در بدن است. این بازتاب ها را می‌توان روی كف پا، انگشتان و در طول كناره داخلی و خارجی پا پیدا كرد.

اگرچه اكثریت مردم با پاهای سالم به دنیا می‌آیند ولی تخمین زده می شود كه تقریباً در 80%بزرگسالان ، مشكلات پاها پیش خواهد آمد. گرچه مشكلاتی نظیر میخچه، پینه و موارد مشابه را غالباً ناشی از كفش های نامناسب می‌دانند و لیكن اینها تنها بخشی از اختلالات هستند و بازتاب شناسی بر این باور است كه مشكلات پاها با اختلالات درونی بدن مرتبط هستند.

♥ تاریخچه :

تئوری های گوناگونی در مورد منشأ رفلكسولوژی وجود دارد و مبدأ آن ممكن است:
♥ طب شرقی در 5000 سال پیش باشد كه آن را با طب فشاری و سوزنی كه مسیر مریدین ها را دنبال می‌كند، متصل سازد.

♥ مصر 2500تا 2330سال قبل از میلاد باشد . یك تصویر نقاشی شده كه در آرامگاه پزشكی مصری بنام Ankahar یافت شده بود نشان دهندهٔ آن است كه رفلكسولوژی در این تاریخ نیز وجود داشته است.

♥ سرخپوستان آمریكا، بویژه سرخپوستان چروكی معتقدند كه این روش توسط اینكاها به ارث گذاشته شده. چروكی‌ها بر این باورند كه "پاها روی زمین راه می‌روند و از این طریق، روح شما را به جهان متصل می‌گردانند"
بهر حال آغاز و مبدأ آن هر جا كه بوده است، رفلكسولوژی ادامه پیدا كرد تا اینكه در اروپا و آمریكا رشد نمود و تكامل یافت. آقای Harry Bond در كتاب خود بنام "منطقهٔ درمانی" در 1582 نحوهٔ عمل رفلكسولوژی را بویژه در روی طبقه پادشاهی و مرفه جامعه مورد بحث قرار داد. آقای H. Head نیز در 1890مناطقی را روی پوست كشف كرد. وی متوجه شد چنانچه عضوی كه توسط اعصاب به این ناحیه از پوست مرتبط می‌شود دچار بیماری ‌گردد، این بخش پوست ، حساسیت بیشتری به فشار پیدا می‌كند.
دكتر Ivan Pavlou (سالهای 1849-1936)از رفلكسولوژی به عنوان پایه‌ای برای تحقیق مشهورش بر روی بازتابهای وضعی استفاده نمود. دكتر A. Cornelius آلمانی در سال 1902 متوجه شد كه درد خود وی كه ناشی از یك عفونت بود بعد از فشار دادن كف پا تخفیف یافت. وی در كار پزشكی خود به تحقیق بر روی فشار كف پا ادامه داد. در ایالات متحده، دكتر ویلیام فیتزجرالد، در اوایل سال 1900 نشان داد كه می‌تواند جراحی های كوچک را، بدون ناراحتی برای بیمارانش، با اعمال فشار بر روی كف دست هایشان انجام دهد. دكتر J. Riley، در سال 1919 كتاب "منطقه درمانی آسان شده" را منتشر كرد و در آن نمودارهایی با جزئیات كامل چاپ نمود. وی محل نقاط رفلكس در كف پاها را ترسیم كرده بود. خانم اونیس اینگهام (1974-1869) كه مادر بازتاب شناسی مدرن نامیده شده است از كارهایی كه در باب «منطقه درمانی» در گذشته انتشار یافته بود در درمانهای خود استفاده كرد و نقشه كل بدن را بر روی كف پاها تكمیل نمود. میراثی كه وی درخصوص رفلكسولوژی برجا گذاشته بود توسط Dwigt Byers برادرزاده وی تداوم یافت. وی انستیتوی بین‌المللی رفلكسولوژی را در شهر «سن پترزبورگ» در روسیه راه‌ اندازی كرده است.

♥ تحقیقات :

با وجود آنكه مقالات داستان گونه‌ای در زمینهٔ رفلكسولوژی وجود دارد ولی تعداد اندكی گزارش مبتنی بر تحقیقات و مطالعات علمی نیز در این زمینه وجود دارد، كه در مجلات مستقل به چاپ رسیده‌اند تا متخصصین علوم سلامتی را قادر سازند كه در زمینهٔ تأثیر رفلكسولوژی تصمیم آگاهانه‌ای بگیرند. مطالعات قلیلی در كشورهای غیر انگلیسی زبان انجام گرفته است و ترجمهٔ انگلیسی كاملی از این تحقیقات در دست نیست تا تجزیه و تحلیل مطمئنی را از متدولوژی (روش شناسی) كار تحقیقی انجام شده ارائه کند. بعلاوه گزارشاتی كه در كتاب "Grey Literature" آمده است نشان می دهد كه رفلكسولوژی می‌تواند درمان موثری باشد. اما این مطالعات هم كوچك هستند و در آنها به میزان كافی از جزئیات متدولوژی كار انجام شده، گزارشی ذكر نشده است.
مسئله انتخاب روش تحقیق مناسب برای تصمیم‌گیری در مورد اثر بخشی رفلكسولوژی باید مورد نظر قرار گیرد. همكاری بین رفلكسولوژیست ها و محققین با تجربه مسئله‌ای است ضروری تا بتوان مطالعات پر كیفیت مورد نیاز برای تصمیم‌گیری در مورد میزان تأثیر بازتاب شناسی را انجام داد. مجمع تحقیقاتی طب مكمل كه در سال 1983 بنیان گذاشته شده ،كمك های مالی، علمی و پشتیبانی را از متخصصین طب مكمل كه در این زمینه تحقیقاتی را انجام می‌دهند بعمل می‌آورد. مطالعاتی كه در زمینهٔ رفلكسولوژی انجام می شود می‌بایست بخوبی توسط مجلاتی كه در دسترس اكثر متخصصین قرار دارند چاپ شوند. البته به عقیدهٔ لین (1996) مطالعه و تحقیق بصورت "دوسوكور" در زمینهٔ رفلكسولوژی كار بسیار مشكلی است چون عنصر روان‌تنی در هر فردی خاص خود اوست.

۱) نظرات موافق (Pro) :

▪ Falcco و Oleson در 1993یك آزمون "كنترل با دارونما" كه برای تحقیق در مورد توانایی رفلكسولوژی برای كاهش "آشفتگی قبل از قاعدگی" انجام داده‌ بودند گزارش نمودند كه در نتیجهٔ این مطالعه، 35 نفر از افراد به میزان معنی داری نسبت به گروه كنترل، كاهش علائم پیش از قاعدگی را نشان دادند و این نتایج در بررسی ۲ماه بعد نیز باقیمانده بود. این مطالعه بعدها توسط Vickers و همكاران در سال 1996به دلیل كیفیت تحقیق، مورد انتقاد قرار گرفت.

▪ Kovaks و همكاران در 1993 "یك آزمون دوسوكور" با استفاده از رفلكسولوژی برای درمان كمردرد انجام دادند. آنان بهبود قابل ملاحظه‌ای در درد، انقباضات عضلانی و سهولت حركت در گروه تحت درمان را گزارش كردند و اكثریت بیماران توانستند مصرف داروهای مسكن تجویز شده توسط پزشك را قطع كنند و در طی دورهٔ تحقیق نیز بدون علامت باقی ماندند.

▪ Dobbs در سال 1985استفاده از رفلكسولوژی در مراقبت از 7بیمار مبتلا به سرطان كه در فاز انتهایی بیماری قرار داشتند را توصیف نمود. گزارشات فردی وی براین موضوع اشاره داشت كه تمامی بیماران احساس كرده بودند كه كیفیت زندگیشان با رفلكسولوژی بهتر شده بود و این بهبودی صرفاً نتیجهٔ رفلكسولوژی نبود بلكه به دلیل افزایش ارتباط و تماس بیماران با متخصصین رفلكسولوژی بود.

▪ McGrath , Motha در سال 1994مطالعه‌ای را بر روی 64خانم باردار برای تعیین اثر رفلكسولوژی بر روی زایمان انجام دادند. نتایج نشان دهندهٔ آن بود كه درمان رفلكسولوژی منجر به كاهش زمان زایمان و نشانه‌های جسمی تجربه شده توسط مادران باردار، گشته بود. این مطالعه، اگر چه با نتایج مثبتی همراه بود ولی در آن از گروه كنترل استفاده نشده بود.

۲) نظرات مخالف (CON) :

▪ Ibsen , Sorenson (در 1993) نگرانی خود را در مورد بیماران دیابتیكی كه برای زخم و عفونت پا درمان شده بودند، اظهار كردند. آنان یك گزارش موردی (Case report)، در مورد یك بانوی دیابتیك درمان شده با بازتاب درمانی را كه بعداً مجبور شدند پایش را قطع كند، منتشر نمودند. انجام این كار توانست زندگی راحت‌تری را برای این خانم فراهم آورد. در این تحقیق تمایل نادرست به استفاده از بازتاب درمانی به عنوان تنها درمان برای این بیمار مبتلا به بیماری مزمن، مطرح شد.

♥ موارد استفاده از رفلكسولوژی برای درمان یا بهبودی :

رفلكسولوژی تمامی گروه های سنی از نوزادان تا افراد مسن را می‌تواند درمان كند. بازتاب درمانی می‌تواند بیشتر برای متعادل سازی كل بدن استفاده شود تا برای بهبود و شفای اختلالات خاص، لیكن با كاربرد مناسب، بازتاب درمانی می‌تواند قدرت شفا بخشی خود بدن را افزایش دهد. افرادی كه بازتاب درمانی را انجام می دهند پیشنهاد می‌كنند كه درمان هفتگی رفلكسولوژی می‌تواند اكثریت مشكلات را در ابتدا متوقف كند و احتمال یك بهبودی سریع را زیاد كند. بازتاب درمانی گردش خون ناحیه هایی از بدن را افزایش می دهد كه جذب مواد مغذی و حذف مواد زائد را زیادتر می‌كنند.

♥ اثرات رفلکسولوژی :

   ♥♥♥  آرام سازی بدن

    ♥♥♥ افزایش سطوح تمرکز

    ♥♥♥ متعادل نگه داشتن تندرستی بدن

    ♥♥♥ بهبود گردش خون و جریان عصبی

    ♥♥♥ کنترل درد با افزایش آزاد سازی اندورفین ها

    ♥♥♥ افزایش عملکرد سیستم ایمنی و بهبود جریان لنفاتیک

    ♥♥♥ تحریک نواحی از بدن وآرام سازی نواحی پر فعالیت

    ♥♥♥ متعادل سازی تمام سیستم های یازده گانه بدن، بطوریکه بدن بتواند خود را شفا دهد.

    ♥♥♥ بیرون کردن و رفع احساسات سرکوب شده ناشی از فشار ها و استرس

 

♥ منبع : در گاه طب مکمل جایگزین ایران ♥

♥ باشگاه یوگا پرنده آزاد ♥